فیلترینگ همیشگی اینستاگرام! شایعه یا واقعیت...
فیلترینگ گسترده پلتفرم های اجتماعی و اختلال بی سابقه در اینترنت ایران که از روز 30 شهریور ماه 1401 اعمال گردید، بسیاری از سرویس های اینترنتی مانند اینستاگرام، واتس اپ، اسکایپ، گوگل پلی، اپ استور، لینکدین و گوگل چت را از دسترس کاربران ایران خارج کرد و مشکلات عدیده ای را برای کاربران ایجاد کرده است.
در حال حاضر بیش از دو هفته است که کاربران در ایران، با اختلالات شدید اینترنتی و از دسترس خارج شدن بسیاری از سرویس های اینترنتی مانند اینستاگرام و واتس اپ دست و پنجه نرم می کنند. این محدود سازی ها که به گفته مسئولان بنا بر صلاحدید وضعیت امنیتی فعلی اخذ شده، قطعا تاثیر گذاری وسیعی بر افکار عمومی و کسب و کارهای مجازی داشته است. اگر چه بنا به اعلام وزیر کشور این محدودیت ها موقتی می باشد، ولی گروهی از طرفداران و مجریان طرح صیانت خواستار فیلترینگ همیشگی و دائمی اینستاگرام شده اند.
· تلاش های انجام شده برای فیلترینگ اینستاگرام
همین موضوع به یکی از مهم ترین دغدغه های کاربران در فضای مجازی تبدیل شده و آنها از هر فرصتی برای ابراز نگرانی از این موضوع استفاده می کنند. به طوری که اگر کاربران شانس بیاورند و بعد از ساعت ها تلاش در ساعاتی مشخص از روز به اینترنت وصل شده و فیلتر شکن آنها هم فعال شود، مهم ترین سوالی که توسط آنها مطرح شده و در این شبکه ها دست به دست می شود در مورد از دسترس خارج شدن دائمی اینستاگرام و واتس اپ می باشد.
قطعا این دغدغه در چنین شرایطی خیلی بی ربط نیست، زیرا تجربه های گذشته در ایران نشان می دهد که سرویس های فیلتر شده در زمان ناآرامی ها، بعد از فروکش کردن اعتراضات بعد از چند ماه دوباره برای همیشه زیر تیغ فیلتر رفته اند. برای نمونه در جریان اعتراضات زمستان سال 96 تلگرام فیلتر شد و بعد از پایان یافتن اعتراضات رفع فیلتر شد. ولی نهایتا چند ماه بعد یعنی در اردیبهشت ماه 97 برای همیشه فیلتر شد. دقیقا مانند اتفاقی که برای فیسبوک و توییتر در سال 88 افتاد و بعد از اعتراضات مردمی برای همیشه فیلتر شدند.
علاوه بر این دغدغه ها، گمانه زنی ها برای فیلترینگ همیشگی اینستاگرام نیز در جریان است و برای نمونه پستی که جواد جاویدنیا، سرپرست سابق معاونت فضای مجازی دادستانی کل کشور در پیام رسان های داخلی منتشر نموده، شاهد این مدعا می باشد. در متن این نامه آمده: " با توجه به نقش محوری اینستاگرام در نابسامانی فرهنگی و امنیتی کشور که با تخریب فرهنگ و ارزش ها، ایمان مردم که به فرموده رهبر معظم انقلاب مهمترین مولفه امنیت ملی است را مورد حمله و تخریب قرار داده، به صورت دائمی مسدود گردد."
او در ادامه این نامه یادآور می شود:" وضعیت بی ضابطه و نابهنجار فضای مجازی معلول ترک فعل مسئولان مختلف به ویژه مرکز ملی فضای مجازی و وزارت ارتباطات است."
جاوید نیا در نهایت خواسته خود را که رسیدگی به ترک فعل مسببان وضعیت موجود است؛ بیان می دارد و به صورت مشخص ابوالحسن فیروزآبادی، دبیر شورای عالی فضای مجازی، محمود واعظی، وزیر ارتباطات دولت یازدهم و محمد جواد آذری جهرمی وزیر ارتباطات دولت دوازدهم را به عنوان متهمان ردیف اول و ولنگاری موجود در فضای موجود معرفی می کند. البته پیش از این هم جاویدنیا در سمت دبیر کمیته فیلترینگ اعلام کرده بود که کم کاری های وزارت ارتباطات دولت دوازدهم باعث رشد استفاده اینستاگرام در کشور شده است.
جاوید نیا علاوه بر این نامه، در پستی دیگر با انتشار ویدئویی از ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور، به موضع گیری های ایشان در مورد فضای مجازی انتقاد کرد و با اشاره به حرف های انتخاباتی آقای رئیسی که از اینستاگرام برای دریافت نظرات مردم استفاده می کردند و تاکید داشتند که نمی توان این فضا را بست، این گونه نوشته است: " آقای رئیسی هرگز تا الان حتی در زمان مسئولیت ریاست جمهوری در موضوع ساماندهی فضای مجازی ول و رهای کشور با مردم حرف نزد. "
اظهار نظر در مورد فیلترینگ همیشگی اینستاگرام به انتشار پست های جاوید نیا و اعلام این که استمرار مسدود سازی اینستاگرام مطالبه جدی اساتید، طلاب و فعالان فضای مجازی از رئیس قوه قضائیه می باشد، ختم نمی شود و خبرگزاری فارس نیز با راه اندازی یک پویش از کاربران خواسته تا با امضا آن از مسئولان بخواهند که اینستاگرام برای همیشه مسدود گردد.
از سوی دیگر برخی از فعالان فضای مجازی مانند هم افزایی فعالان فضای مجازی پاک یا جبهه انقلاب اسلامی نیز در گروه های مختلفی که روی پیام رسان های داخلی شکل داده اند؛ خواستار مسدود سازی همیشگی فضای مجازی شده اند. این فعالان با تکیه بر این موضوع که دست دولت برای اعمال قانون به اینستاگرام نمی رسد؛ ولی با جایگزینی پلتفرم های داخلی مانند روبیکا که از مدیران داخلی استفاده می کنند و در داخل میزبانی می شوند، امکان اعمال قانون وجود دارد، خواستار فیلترینگ اینستاگرام و استفاده از پلتفرم روبیکا شدند.
برخی دیگر نیز با توجه به فیلترینگ پلتفرم های مختلف و قطعی اینترنت، خواستار اجرای طرح صیانت هستند و طرحی را پیشنهاد می دهند که به وضوح خواستار محدودیت دسترسی همیشگی به پلتفرم های خارجی می باشد. در این باره روح الله مومن نسب که از او به عنوان مغز متفکر تدوین طرح صیانت از کاربران فضای مجازی یاد می شود، در پستی می گوید: " عده ای جلوی تصویب قانون جرایم رایانه ای را هم هفت سال گرفته بودند، ولی فتنه 88 بستر تصویب اش را چنان فراهم کرد که مخالفان هم تبدیل به مطالبه گر شدند. "
ایشان که معتقدند شرایط پیش آمده باعث می شود تا مخالفان اجرای طرح صیانت بر لزوم اجرای آن به صف موافقان اجرای طرح بپیوندند، ضمن اشاره به پیدا کردن موافقان جدید برای این طرح می نویسد: " حالا ببینید مخالفان منصف طرح صیانت چگونه یکی یکی لزوم تصویب این طرح ملی را درک می کنند و به صف موافقان می پیوندند. "
اگر چه وزیر کشور در گفت وگو با صدا و سیما محدودیت های اینترنت را موقتی اعلام نموده ولی قطعا در شرایط کنونی این نوع اظهار نظر ها تاثیر زیادی در فیلتر شدن همیشگی سرویس های محبوبی مانند اینستاگرام خواهد داشت و این امر قطعا خسارات جبران ناپذیری برای کسب و کارها به وجود خواهد آورد.
لازم به ذکر است محدودیت ذکرشده شامل اینترنت اپراتورهای سیم کارت همراه اول، سیم کارت ایرانسل و سیم کارت رایتل و سایر اپراتورهای کشور نیز میباشد.
· تاثیر فیلترینگ اینستاگرام بر کسب و کارهای اینترنتی
بر اساس برآورد نت بلاکس که وضعیت اینترنت را در کشورهای مختلف رصد می کند، زیان اقتصادی ناشی از قطعی اینترنت در ایران در هر ساعت بیش از یک و نیم میلیون دلار برآورد شده است. زیرا سرویس هایی مانند اینستاگرام و واتس اپ تنها برای سرگرمی و روزمرگی نبوده و بسیاری از صاحبان مشاغل برای توسعه کسب و کار خود از این پلتفرم استفاده می کنند.
در سال 98 به دنبال قطعی سراسری اینترنت، سازمان نظام صنفی رایانه ای اعلام کرده بود که قطعی اینترنت؛ روزانه بیش از 2500 میلیارد تومان به صنعت آی تی در کشور لطمه زده است که قطعا این رقم در سال 1401 با وجود گستره فراوان کسب و کارهای اینترنتی بسیار بیشتر از سال 98 خواهد بود. علاوه بر این طبق اعلام ابروان در آبان ماه سال 98، تقریبا 18 هزار کسب و کار کوچک در زمره بزرگترین بازندگان اکوسیستم به خاطر قطعی اینترنت در کشور بودند و نتوانستند تا مدتی پس از اتصال مجدد اینترنت به جایگاه پیشین خود باز گردند.
بر اساس آخرین گزارش مرکز توسعه تجارت الکترونیکی در مورد وضعیت تجارت الکترونیکی در ایران، پیام رسان اینستاگرام با جمعیتی بیش از 48 میلیون، محبوب ترین و پرطرفدارترین پلتفرم در بین ایرانیها بوده و بیش از 80 درصد کسب و کارها در ایران از پلتفرم اینستاگرام برای معرفی، تبلیغ و فروش محصولات و ارائه خدمات خود استفاده می کنند. بررسی تکراسا نیز ضمن تائید این این گزارش نشان می دهد اینستاگرام علاوه بر یک راه ارتباطی به عنوان یک سرویس مناسب از محبوب ترین شبکه های اجتماعی برای فعالیت های اقتصادی در ایران و جهان می باشد.
بر اساس بررسی های تکراسا بیش از 415 هزار فروشگاه ایرانی در اینستاگرام فعالیت دارند و این شبکه مجازی به طور مستقیم برای یک میلیون ایرانی شغل ایجاد کرده و احتمالا 3 میلیون نفر نیز به صورت غیر مستقیم در این پلتفرم مشغول به کار می باشند. تخمین زده می شود؛ این بازار سالانه بین 18 تا 32 هزار میلیارد تومان گردش مالی داشته باشد. بنابراین قطعی اینترنت و فیلترینگ این پلتفرم، نه تنها فعالیت این افراد را دچار مشکل و دردسر خواهد نمود بلکه درآمد آنها را نیز دچار مشکل خواهد ساخت.
در چنین شرایطی صاحبان کسب و کارهای اینترنتی و خسارت دیدگان این تصمیم حکومتی، بنا بر پیشنهاد مقامات دولتی بهتر است از پلتفرم های بومی استفاده نمایند که با وجود قطعی اینترنت و اختلالات مکرر، این کار بسیار سخت و دردسر ساز می باشد. زیرا در ساعاتی از شبانه روز که اختلالات اینترنتی اوج می گیرد، بسیاری از سامانه های بهداشتی، آموزشی و درمانی که از پلتفرم های بومی استفاده می کنند؛ قادر به ارائه خدمات به کاربرانشان نمی باشند، چه برسد به کسب و کارهای اینترنتی. علاوه بر این، قطعی اینترنت بر روی شبکه پرداخت کسب و کارهای فعال نیز تاثیر بسیار بدی داشته و به گفته رئیس کمیسیون پرداخت یاری نصر تهران در عرض چهار روز تعداد تراکنش ها 75 درصد کاهش پیدا کرده است. این در حالی است که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات پیشتر وعده داده بود که سهم اقتصاد دیجیتال از تولید ناخالص دولتی تا پایان دولت سیزدهم به 10 درصد می رسد.
اثرات منفی قطعی اینترنت و فیلترینگ بر بازار همه مشاغل بسیار زیاد می باشد، به طوری که سازمان نظام صنفی رایانه ای تهران؛ اخیرا در بیانه ای اذعان داشت که توسعه اقتصاد دیجیتال و در نظر گرفتن اهداف توسعه ای در این زمینه با قطعی اینترنت ممکن نیست و در شرایطی که نیازمند جلب اعتماد مردم هستیم، قطع اینترنت به اعتماد کاربران لطمه می زند.
با توجه به این که در شرایط کنونی نمی توان به درستی در مورد آینده پلتفرم های خارجی در کشور پیشگویی کرد؛ ولی به طور یقین تداوم شرایط موجود و قطعی اینترنت نه تنها باعث تعطیلی کسب و کارها می گردد، بلکه باعث سلب اعتماد مردم از نهادهای حکومتی نیز می شود که نامطلوب و ناخوشایند می باشد.
منبع: وبلاگ رندباز